Tez Adı: Siber Mağduriyet Yaşamış Ergenlerin İnternet Kullanım Özelliklerinin, Ruhsal Sorunlarının ve Aile Stillerinin İncelenmesi
Yazar: Nazan Gündoğan
Danışman: Doç. Dr. Sevay Alşen Güney
Yıl: 2023
Yer Bilgisi: Dokuz Eylül Üniversitesi / Tıp Fakültesi / Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
Özet
Giriş ve Amaç: Gelişen teknoloji sonucu internet çocuk ve ergenlerin hayatında önemli bir yere sahiptir. İnternet ve teknolojik cihaz kullanımı; bilgiye ulaşma, sosyal iletişim, merak duygusunu giderme gibi imkanlar sağlasa da siber zorbalık ve siber mağduriyet dahil birtakım çevrim içi riskle ilişkilendirilmiştir. Siber mağduriyet son yıllarda önemi gittikçe artan güncel bir konudur. Bu çalışmada siber mağduriyet yaşamış ergenlerin internet kullanım özellikleri, ruhsal sorunları ve internet aile stillerinin incelenmesi ve bulguların klinik karşılaştırma grubu ile kıyaslanması amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı polikliniğinde gerçekleştirilmiştir. Siber Mağduriyet Ölçeği’ne göre (12-17 yaş aralığında) siber mağduriyet yaşayan 42 ergen “siber mağdur” ve siber mağduriyet yaşamayan 42 ergen “kontrol” gruplarını oluşturmuştur. Psikiyatrik değerlendirme KSADS-PL (Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi-Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli) kullanılarak yapılmıştır. Ek olarak katılımcılara Sosyodemografik ve İnternet Kullanımı Veri Formu, İnternet Bağımlılığı Ölçeği (İBÖ), Çocuk ve Gençler İçin Davranış Değerlendirme Ölçeği (ÇDDÖ), Çocukluk Çağı Kaygı Tarama Ölçeği (ÇATÖ), Çocuklar İçin Depresyon Ölçeği (ÇDÖ), İnternet Aile Stili Ölçeği uygulanmıştır.
Bulgular: Siber mağdur grupta ders başarısı (p=0.043) ve akran ilişkisi (p=0.006) daha kötü bulundu. Siber mağdur grupta okul devamsızlığı (p=0.002) ve disiplin cezası alma (p=0.01) daha fazlaydı. Siber mağdur grupta sigara kullanımı, psikotrop kullanımı, geçmişte intihar girişim sayısı anlamlı daha yüksek bulunmuştur. Ebeveyn birlikteliği kontrol grubunda daha yüksekti (p=0.004). Siber mağdur grupta Major Depresif Bozukluk tanısı daha fazladır (p=0.001). Siber mağdur grubun günlük internet (p<0.001) ve sosyal medya kullanım süresi (p=0.006) daha yüksek saptanmıştır. Teknolojik aletlere erişebilirlik açısından iki grup arasında anlamlı farklılıklar mevcuttur. Siber mağdur gruptaki ergenlerin internet kullanımına başlama yaşı daha küçüktür (p=0.006). Siber mağdur grupta kontrol grubuna göre İBÖ, ÇDÖ, ÇATÖ puanları anlamlı daha yüksek saptanmıştır. Ayrıca ÇDDÖ İçe Yönelim, Dışa Yönelim ve Toplam Sorun puanları da siber mağdur grupta anlamlı düzeyde daha yüksektir. İnternet Aile Stilleri açısından iki grup arasında anlamlı fark yoktur. SMÖ ve ÇATÖ Ayrılık Anksiyetesi Bozukluğu alt ölçek puanı; SMÖ ve ÇDDÖ Anksiyete/Depresyon, Kurallara Karşı Gelme, Saldırgan Davranışlar, Dikkat Sorunları alt ölçek puanları; SMÖ ve ÇDDÖ Dışa Yönelim, Toplam Sorun puanları arasında orta düzeyde anlamlı korelasyon bulunmuştur.
Sonuç: Çalışmamızdaki siber mağduriyet yaşayan ergenlerin daha fazla ruhsal sorunlar yaşadıkları, riskli internet kullanım özelliklerine sahip oldukları, daha kötü okul başarısı ve akran ilişkilerine sahip oldukları düşünüldüğünde; bu bulgular siber mağduriyetin önlenmesinin ve siber zorbalıkla mücadelenin önemine vurgu yapmaktadır. Gençlerin, ailelerin, okul yönetimleri ve öğretmenlerin siber mağduriyet ile ilgili farkındalıklarının artırılması gerekmektedir.
