Tez Adı: Örnek Olay Temelli Sanal Zorbalık ile İlgili Kısa Filmlerin Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorba/Mağdur, Farkındalık, Empati Düzeylerine ve Baş Etme Stratejilerini Öğrenmelerine Etkisi
Yazar: Ömer Faruk Gökmen
Danışman: Prof. Dr. Mehmet Barış Horzum
Yıl: 2019
Tez Türü: Doktora
Yer Bilgisi: Sakarya Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
Özet
Bu araştırmanın amacı, örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmler geliştirmek ve bu filmlerin öğrencilerin sanal zorba/mağdur düzeylerine, sanal zorbalık farkındalıklarına, sanal zorbalığa karşı empati geliştirme düzeylerine ve baş etme stratejilerini öğrenmelerine etkisini belirlemektir. Araştırmanın örnek olaylardan yola çıkarak sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerin geliştirilmesi ve bu sanal zorbalık ile ilgili filmlerle verilen eğitimin yüz-yüze verilen sanal zorbalık eğitimi ile karşılaştırılmasıyla etkililiğinin test edilmesi olmak üzere iki farklı amacı olduğundan iki yöntem seçilmiştir. Araştırmanın ilk bölümü, tasarım ve geliştirme modeli temel alınarak yürütülmüştür. Bu bölümde araştırmanın çalışma grubunu 144 öğrenci ve 11 uzman oluşturmuştur. Veriler; sanal zorbalık olayları belirleme anketi, ihtiyaç analizi görüşme formu ve sanal zorbalık ile ilgili kısa filmleri değerlendirme rubriği ile toplanmıştır. Nitel verilerin analizinde içerik analizi yapılırken, nicel veriler için betimsel istatistiklerden faydalanılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümü, nicel araştırma desenlerinden öntest-sontest kontrol gruplu 2×2 desen ile yürütülmüştür. Desenin birinci faktörünü iki deney grubu oluşturmuştur. Deney grubunda örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerle eğitim verilirken kontrol grubunda sanal zorbalık ile ilgili yüz-yüze eğitim verilmiştir. Desenin ikinci faktörünü tekrarlı ölçümler oluşmuştur. Bunlar; sanal zorba, sanal mağdur, sanal zorbalık farkındalığı ve empati becerisi ölçümleridir. Araştırmanın bu aşamasındaki çalışma grubu, 2017-2018 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Sakarya Vakfı kolejinde 7. sınıfta okuyan 42 öğrenciden oluşmuştur. Veri toplama aracı olarak sanal zorba/mağdur ölçeği, sanal zorbalık farkındalık ölçeği, empati ölçeği ve sanal zorbalıkla baş etme yöntemleri rubriği kullanılmıştır. Verilerin analizinde, bağımsız örneklemler t-testi ve karışık ölçümler için iki faktörlü ANOVA yapılmıştır. Nitel verilerde içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonunda sanal zorbalık olaylarının en çok akıllı telefonlar üzerinden Facebook başta olmak üzere farklı sosyal medya ortamlarında, çevrimiçi oyunlarda ve WhatsApp ortamında meydana geldiği, sanal zorbalığın en çok duygusal sorunlara neden olduğu ve bunun neticesinde öğrencilerin psikolojik olarak olumsuz etkilendiği belirlenmiştir. Örnek olay temelli sanal zorbalık ile ilgili kısa filmlerle verilen eğitimin sanal zorbalık ile ilgili verilen yüz-yüze eğitime göre öğrencilerin sanal zorba olma düzeylerini azaltma, sanal zorbalık farkındalığını artırma ve empati kurma becerilerini geliştirmede daha başarılı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak öğrencilerin sanal zorbalığın terminolojisi ve kapsamı konusunda bilgi edindikleri ve öğrencilerin birçoğunun tek bir yöntemi yeterli görmeyerek sanal zorbanın anonim olup olmadığı, olayın durumu, tekrarlanma sıklığı, sürekliliği, ciddiyeti ve uygulanan baş etme yönteminin etkili olup olmaması boyutlarına göre farklı baş etme yöntemlerini kullanmayı düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır.
