Tez Adı: İntihar Davranışı Bozukluğu ile İntihar Olmayan Kendini Yaralama Tanısı Olan Ergenlerin Akıllı Telefon Bağımlılığı Riski ve Siber Zorbalık Açısından Karşılaştırılması
Yazar: Elif Yerlikaya Oral
Danışman: Prof. Dr. Gül Karaçetin
Yıl: 2022
Yer Bilgisi: Sağlık Bilimleri Üniversitesi / İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Has. Eğt. ve Arş. Hastanesi / Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
Özet
AMAÇ: İntihar ve kendine zarar verme davranışları, ergenlik çağında sık görülen ciddi sorunlardır ve bu durum son zamanlarda problemli teknoloji kullanımı ile ilişkilendirilmektedir. Çalışmamızın amacı; İntihar Davranışı Bozukluğu (İDB) ve İntihar Olmayan Kendini Yaralama (İOKY) tanısı almış ergenleri akıllı telefon bağımlılığı riski ve siber zorbalık açısından klinik örneklemle karşılaştırmaktır.
GEREÇ VE YÖNTEM: Çalışmamıza vaka grupları olarak, Sağlık Bilimleri Üniversitesi İstanbul Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Kliniği’ne Nisan 2021-Aralık 2021 tarihleri arasında başvuran, 13-18 yaş arası, İDB için DSM-5 tanı kriterlerini karşılayan 34 ergen ile İOKY için DSM-5 tanı kriterlerini karşılayan 34 ergen alınmıştır. Çalışmamızın kontrol grubunu ise aynı tarihlerde kliniğimize başvuran ancak İDB veya İOKY tanı ölçütlerini karşılamayan, 13-18 yaş arası 34 ergen oluşturmaktadır. Araştırmaya katılmaya gönüllü olan ergenler ve aileleri ile Aile ile Okul Çağı Çocukları İçin Duygulanım Bozuklukları ve Şizofreni Görüşme Çizelgesi – Şimdi ve Yaşam Boyu Şekli (ÇDGŞ-ŞY) adlı yarı yapılandırılmış form aracılığıyla psikiyatrik değerlendirme yapılmıştır. Üç gruptaki her gönüllüye Yenilenmiş Siber Zorbalık Envanteri-II(YSZE-II) ve Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeği-Kısa Versiyonu (ATBÖ-KV) başlıklı öz bildirim ölçekleri doldurtulmuştur.
BULGULAR: Çalışmaya dahil edilen vakaların %87’sinin kız cinsiyette ve yaş ortalamalarının 15,32 olduğu bulunmuştur. İDB, İOKY ve kontrol grupları arasında siber mağduriyet (X2=7,96, p=0,019), günlük akıllı telefon kullanım süresi ortalamaları (X2=12,10, p=0,002), majör depresif bozukluk (X2=38,38, p<0,001), travma sonrası stres bozukluğu (X2=7,26, p=0,027) ve sigara kullanımı (X2=11,24, p=0,004) oranlarında anlamlı farklılık saptanmıştır. Cinsiyet faktörü kontrol altına alındığında, ATBÖ-KV ölçeğine göre İDB ve İOKY gruplarının akıllı telefon bağımlılığı riski yüksek, kontrol grubunun düşük bulunmuştur. İntihar davranışı riskini siber mağdurluk ölçek puanlarındaki artışın 1,21 kat (p=0,014); intihar olmayan kendini yaralama davranışı riskini ise günlük akıllı telefon kullanım süresindeki artışın 1,441 kat (p=0,009) ve siber mağdurluk ölçek puanlarındaki artışın 1,18 kat (p=0,044) arttırdığı bulunmuştur. Üç grup arasında siber zorbalık alt ölçeği puanları açısından anlamlı farklılık saptanmamıştır.
SONUÇ: Çalışmamız siber zorbalık mağduriyetinin, akıllı telefon kullanım süresinin, akıllı telefon bağımlılığının, majör depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu dahil olmak üzere eşlik eden psikiyatrik hastalıkların ergenlerde intihar ve kendine zarar verme davranışları ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Akıllı Telefon Bağımlılığı, İntihar Davranışı Bozukluğu, İntihar Olmayan Kendini Yaralama, Siber Zorbalık
