Tez Adı: Siber Mağduriyet, Akran Zorbalığı, Karanlık Üçlü, Riskli Davranışlar ve Prososyal Davranışların Siber Zorba Olan/Olmayan Ergenleri Doğru Sınıflandırma Düzeyi
Yazar: Rüstem Göktürk Haylı
Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Yüksel Çırak
Yıl: 2022
Tez Türü: Doktora
Yer Bilgisi: İnönü Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı / Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bilim Dalı
Özet
Bu araştırmanın amacı ergenlerdeki siber mağduriyet, akran zorbalığı, karanlık üçlü kişilik özellikleri, riskli davranış ve prososyal davranışların ergenlerin siber zorba olup olmadığını ne düzeyde yordadığını belirlemektir. Bu araştırma kesitsel desende gerçekleştirilmiş betimsel bir nicel araştırma olup keşfedici korelasyonel modelde tasarlanmıştır. Araştırmaya 2021-2022 eğitim öğretim yılında İnönü Üniversitesi’ndeki 9 fakülte ve 1 meslek yüksekokulunda öğrenim gören toplam 952 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Yenilenmiş Siber Zorbalık/Mağduriyet Envanteri 2, Akran Zorbalığı Ölçeği, Kısaltılmış Karanlık Üçlü Ölçeği Türkçe Formu, Riskli Davranışlar Ölçeği, Olumlu Sosyal Davranış Eğilimi Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri yüzde-frekans analizi ve lojistik regresyon analizi ile incelenmiştir. Lojistik regresyon analizi gerçekleştirilmeden önce örneklemin yeterli büyüklükte olduğu belirlenmiş, uç veriler belirlenerek analize dahil edilmemiş ve değişkenler arasındaki korelasyon katsayıları incelenerek çoklu bağlantı problemi olmadığı görülmüştür. Araştırma sonucunda örneklemdeki ergenlerin %47’sinin siber zorbalık sürecine zorba, mağdur veya zorba/mağdur (hem zorba hem de mağdur) olarak dahil olduğu; %53’ünün siber zorbalığa dahil olmadığı saptanmıştır. Ergenlerin %30’unun siber zorba, %40’ının siber mağdur, %7’sinin sadece siber zorba, %17’sinin sadece siber mağdur, %23’ünün ise zorba/mağdur olduğu belirlenmiştir. Elde edilen lojistik regresyon modelinde siber zorbalık ile araştırmada ele alınan yordayıcı değişkenler arasında ilişki olduğu, modelin uyum iyiliğinin yeterli düzeyde olduğu ve siber zorbalıktaki varyansın %25’ini açıkladığı tespit edilmiştir. Elde edilen modelin siber zorba olan ve olmayan ergenleri %79 oranında doğru sınıflandırdığı; modeldeki yordayıcı değişkenlerden siber mağduriyet, akran zorbalığı, alkol kullanımı, antisosyal davranışlar ve beslenme alışkanlıklarının siber zorba olan ve olmayan ergenlerin yordanmasına anlamlı katkılar sağladığı belirlenmiştir.
