Dijital Şiddet ile Diğer Şiddet Türleri Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Nelerdir?

Dijital şiddet diğer şiddet türlerine göre kullanılan araçlar bakımından farklılıklar gösterse de bireyler üzerinde bıraktığı etkiler ele alındığında ise dijital şiddetin diğer şiddet türleri ile benzer nitelikte olduğu söylenebilir.

Şiddet kavramının tek başına ele alındığında kişi veya kişiler üzerinde baskı kurmak, kontrol sağlamak, yaptırımda bulunmak gibi eylemler noktasında ortak paydada kesiştiği göz önüne alınırsa dijital şiddetin de aynı eylemler çerçevesinde seyir ettiğini söylemek yanlış olmayacaktır.

Dijital şiddet ve diğer şiddet türleri arasındaki benzerlikler ve farklılıklar şu şekilde sıralanabilir (Yaman vd., 2011: 179; Seçkin, 2017: 89-94; Baştürk, 2020: 49; Ekinci ve Kayapalı Yıldırım, 2020: 29-36):

Benzerlikler:

• Fiziksel, cinsel, ekonomik, sözel ve psikolojik şiddet türlerinde olduğu gibi kişilere karşı yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak kullanılmaktadır.
• Fiziksel, cinsel, ekonomik, sözel ve psikolojik şiddet türlerinde olduğu gibi kişi ya da kişilere zarar verme niyeti taşımaktadır. Örneğin yüz yüze iletişimde karşısındaki bireye hakaret eden bir kimse aynı şekilde bu hakaret içerikli söylemlerini dijital medya platformları üzerinden de gerçekleştirebilir.
• Şiddeti uygulayan kişinin özellikleri fiziksel, cinsel, ekonomik, sözel ve psikolojik şiddet uygulayan kişinin özellikleri ile aynıdır; şiddet içerikli davranışlar bilinerek ve istenilerek yapılmaktadır.
• Şiddetin kişi üzerinde bıraktığı etki bakımından ele alındığında fiziksel, cinsel, ekonomik, sözel ve psikolojik şiddet türlerinde olduğu gibi doğrudan psikolojik bir hasarın meydana gelmesi söz konusudur.

Farklılıklar:

• Şiddet mağduru kişiler üzerinde etki anında görülebilir; örnek olarak kişiye ait cinsel içerikli görüntülerin internet üzerinden yayılması sonucu kişi intihara yönelebilir.
• Diğer şiddet türleri somut mekânlarda görülebilirken dijital şiddet, dijital medya ortamlarında gerçekleştirilir. Bu şiddet türünü gerçekleştirebilmek için internet erişimine sahip olan bilgisayar, akıllı telefon veya tablet gibi teknolojik araçlara ihtiyaç duyulmaktadır.
• Diğer şiddet türlerinin yüz yüze gerçekleştirilebilmesi nedeniyle şiddet esnasında şiddeti uygulayan ve uygulanan bireyler arasında cereyan eden tutum, tavır, davranış, jest, mimik gibi öğeler dijital şiddet türünde doğrudan söz konusu değildir. Bu anlamda dijital şiddet eylemlerinden bir ya da birkaçını hedef olarak seçtiği birey veya bireylere uygularken, onların bu şiddet içerikli eylemlere karşı tepkileri doğrudan göremediği için merhamet, pişmanlık, vicdan azabı gibi hisleri devreye girememekte ve en önemlisi de şiddet mağduru kişiye karşı empati geliştiremeyerek dijital şiddet eylemlerine devam etme cesaretini doğurabilmektedir.
• Zaman sınırı söz konusu değildir; örnek olarak kişiye ait özel bilgiler istenilen zamanda bir ya da birçok kez internet üzerinden yayılabilir.
• Fiziksel gücün aksine teknoloji kullanım beceresi önemlidir; örnek olarak casus yazılımlar ile kişinin sosyal medya hesaplarının şifrelerinin kırılması için ilgili yazılımlara ait teknolojik bilgiye sahip olmak gerekir, aksine bu eylem girişimi için fiziksel gücün hiçbir anlamı yoktur.
• Kişi ya da kişiler şiddet içerikli eylemler gerçekleştirecekleri zaman gerçek kimliklerini gizleyebilirler; örnek olarak kişi ya da kişiler karşı tarafın kendilerini tanımamaları için gerçek kimlikleri yerine sahte kimlikler kullanarak açtıkları sosyal medya hesapları üzerinden başka kişilere rahatsız edici mesajlar gönderebilir. Dolayısıyla bu durum dijital şiddet uygulayıcısının gerçek kimliğinin ne olduğu hakkında bilgi edinilmesini zorlaştırmaktadır. Diğer şiddet türlerinde ise failin kimliği bellidir.
• Kişi ya da kişiler giriştikleri şiddet içerikli eylemlerin sorumluluğundan bihaberdir; örnek olarak bir kimseye ait özel konuşmaları internet üzerinden teşhir eden bir kişi, mağdur kişinin bu şiddet eylemi karşısında ne hissettiği ile ilgili bir fikre sahip değildir.
• Şiddet içerikli eylemlere anında müdahale etmek ya da bu eylemleri tamamen ortadan kaldırmak imkânsızdır; örnek olarak bir kişi bir başka kişiye ait mahremiyet içeren bir video içeriğini internet üzerinden paylaştığında, bu içerik anında milyonlarca kişiye ulaşabiliyor iken kopyalanması ve çoğaltılması da mümkün olabiliyor.
• Şiddet içerikli eylem girişimleri dijital medya platformları aracılığı ile yapıldığı için doğrudan değil dolaylı bir şiddetten söz edilebilir.
• Kişi ya da kişiler eş, akraba, arkadaş veya diğer yakınları gibi tanıdıkları kimselere şiddet içerikli eylem girişimlerinde bulunurken, aksine hiç tanımadıkları kimselere de bu tür girişimlerde bulunabilirler.

Yararlanılan Kaynaklar

• Baştürk, E. (2020). Çevrimiçi Riskler ve Siber Zorbalık. Elma Yayınevi, Ankara.
• Ekinci, O., Kayapalı Yıldırım, S. (2020). Siber Zorbalık. Nobel Bilimsel Eserler, Ankara.
• Seçkin, Z. (2017). Örgütlerde Mobbing ve Siber Zorbalık. Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
• Yaman, E., Eroğlu, Y., Peker, A. (2011). Başa Çıkma Stratejileriyle Okul Zorbalığı ve Siber Zorbalık. Kaknüs Yayınları, İstanbul.