Tez Adı: Ergenlerde Sosyal Beceri, Ahlaki Çözülme ve Siber Zorbalık Davranışlarına İlişkin Bir Model Önerisi
Yazar: Sami Kırteke
Danışman: Doç. Dr. Bahtiyar Eraslan Çapan
Yıl: 2023
Tez Türü: Doktora
Yer Bilgisi: Anadolu Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü / Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı / Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
Özet
Araştırmanın amacı ergenlerin günlük yaşam iletişim becerileri, elektronik ortam iletişim becerileri ve ahlaki çözülme düzeyleri ile siber zorbalık rolleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmada karma desen kullanılmıştır. Çalışma kapsamında ilk olarak nicel veriler sonra nitel veriler toplanmıştır. Araştırmanın nicel kısmında Günlük Yaşam ve Elektronik Ortam İletişim Becerileri, Kolektif Ahlaki Çözülme, Siber Zorbalık Ölçekleri ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak 551 ergen bireyden veri toplanmış ve yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilmiştir. Nitel kısımda yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla 27 kişi ile görüşülmüş ve içerik analizi yapılmıştır. Nicel analiz bulgularında ahlaki çözülme düzeyleri elektronik ortam iletişim becerileri ile mağdur (β=.10, p<.05), zorba (β=.14, p<.05) ve gözlemci (β=.13, p<.05) rollerinde siber zorbalık düzeyleri arasındaki ilişkiye aracılık ettiği; ayrıca ahlaki çözülme düzeyleri günlük yaşam iletişim becerileri ile mağdur (β=-.24, p<.05), zorba (β=-.34, p<.05) ve gözlemci (β=-.31, p<.05) rollerinde siber zorbalık düzeyleri arasındaki ilişkiye aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın nitel bulgularında ise mağdur bireylerin zorbaca davranış karşısında kendilerini çaresiz hissettikleri, daha büyük sorunlara yol açmamak düşüncesiyle sorumluluk almayıp mağdur rolünde kaldıkları; zorba rolündeki bireylerin sahip oldukları kin, sinir, hırs duygularının etkisiyle mağdur bireyden intikam almak, mağduru cezalandırmak ve mağdura sosyal üstünlük kurabilmek için zorbalık davranışını gerçekleştirdikleri; gözlemci rolündeki bireylerin ise zorbalara karşı çaresiz hissettikleri, zorbaların hedefi haline dönüşmemek için siber zorbalık davranışına müdahalede bulunmadıkları tespit edilmiştir.
